Τίτλος: Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων ΕβραίωνΣυγγραφέας: Ρένα Μόλχο
Τα τελευταία χρόνια το θέμα του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων έχει σταματήσει να αποτελεί θέμα ταμπού για ερευνητές και ιστορικούς. Έχουν κυκλοφορήσει πολλά και ενδιαφέροντα βιβλία, τόσο Ελλήνων όσο και ξένων συγγραφέων. Από τα πιο ενδιαφέροντα είναι σίγουρα το έργο της σημερινής ανάρτησης.
Η έκδοση είναι πολύ καλή. Συγκλονιστικό το εξώφυλλο, με τους Γερμανούς στρατιώτες έξω από το βιβλιοπωλείο Μόλχο, στην περίοδο της Κατοχής. Λίγες φωτογραφίες στο μέσο του βιβλίου, ενώ στο τέλος υπάρχει η πλουσιότατη βιβλιογραφία (ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση) και ευρετήριο ονομάτων και τόπων.
Η Ρένα Μόλχο είναι από τις σπουδαιότερες ερευνήτριες του Εβραϊσμού της χώρας μας και ιδιαίτερα της Θεσσαλονίκης. Οι μακροχρόνιες μελέτες της πάνω στο Ολοκαύτωμα έχουν φωτίσει πολλές πτυχές τις ιστορίας, τις οποίες το Ελληνικό κράτος θα προτιμούσε ίσως να παραμείνουν στο σκοτάδι. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μία συλλογή εργασιών της, κάποιες εκ των οποίων είχαν δημοσιευτεί στο παρελθόν. Αν και το βιβλίο αναφέρεται στο χαμό των Εβραίων όλης της χώρας, το μεγαλύτερο μέρος του μιλάει για τους Εβραίους Θεσσαλονικείς, αφού στην πόλη μας υπήρχε το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού των Εβραίων Ελλήνων.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες, ενώ στο τέλος υπάρχουν δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα παραρτήματα.
Ο πρώτος άξονας έχει τίτλο «Ιστορία και μνήμη» και είναι αυτός, που αναφέρεται κυρίως στους Εβραίους της πόλης μας. Είναι για μένα ο πιο ενδιαφέρον του βιβλίου, καθώς η συγγραφέας, πέρα από την ιστορική αναφορά, θέλει να καταρρίψει κάποια πιστεύω, που για πολλά χρόνια αποτελούσαν δόγματα τόσο στον πληθυσμό γενικά, όσο και στους ιστορικούς. Ειδικά το τέταρτο κεφάλαιο, το οποίο έχει τίτλο «Μύθοι και πραγματικότητα για την εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης» πιστεύω ότι αγγίζει ένα θέμα ταμπού της κοινωνίας της πόλης μας.
Ο δεύτερο άξονας έχει τίτλο «Δημοσιευμένες πηγές και βιβλία» έχει δύο κεφάλαια για τον χαμό των Εβραίων στα Γιάννενα και στην Καβάλα, ένα κεφάλαιο για τον τρόπο, που πρέπει να διδάσκεται το Ολοκαύτωμα στο σχολείο και μία ενδιαφέρουσα αναφορά στον Εβραίο θεατρικό συγγραφέα Μάνθο Κρίσπη και το έργο του.
Ο τρίτος άξονας έχει τίτλο «Αρχειακές πηγές προφορικής ιστορίας και μνήμης» και αναφέρεται σε κάποιες ενέργειες, που έχουν γίνει, ώστε να διασωθούν οι μαρτυρίες επιζώντων του Ολοκαυτώματος. Ξεχωρίζω το τελευταίο κεφάλαιο, όπου υπάρχουν μαρτυρίες μη Εβραίων για το πώς είδαν αυτοί και πώς έζησαν το Ολοκαύτωμα.
Τα παραρτήματα, το ένα είναι μία επιστολή, που είχε στείλει μία επιτροπή εμπόρων και επαγγελματιών κατόχων Ισραηλιτικών καταστημάτων και περιουσίας προς την Ελληνική Βουλή στις 23 Μαΐου 1947 με θέμα την επιστροφή των περιουσιών στους νόμιμους δικαιούχους και το άλλο είναι φύλλα από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με νόμους, που αφορούσαν την περιουσία των Εβραίων της πόλης μας, από το 1942 έως το 1945. Η επιστολή της επιτροπής είναι συγκλονιστική για το θράσος της και εξηγεί, τόσο το κείμενο, όσο και η ενέργεια της αποστολής της, κάποια πράγματα γύρω από τις δυσκολίες, που υπήρξαν στην επιστροφή των περιουσιών.
Η Μόλχο δεν έχει κάνει μία απλή βιβλιογραφική μελέτη, αλλά έχει εξετάσει πηγές και αρχεία. Πολλά από τα συμπεράσματά της δεν ακούγονται όμορφα σε πολλούς, αλλά σκοπός της δεν είναι να χαϊδέψει αυτιά. Η ιστορική αλήθεια άλλωστε δεν είναι παραμύθι για νανούρισμα, ούτε πρέπει να έχει σκοπό τον εφησυχασμό και την τόνωση του ηθικού ενός λαού. Με δεδομένες τις δυσκολίες, ακουμπάει θέματα ταμπού, όπως ποιες ήταν οι πραγματικές ευθύνες των Χριστιανών Θεσσαλονικέων απέναντι στο χαμό των συντοπιτών τους, αν μπορούσαν να κάνουν κάτι για να σωθούν περισσότεροι Εβραίοι από το Ολοκαύτωμα στη Θεσσαλονίκη, ποιοι ευθύνονται για την καταστροφή του Εβραϊκού νεκροταφείου, ποιες οι πραγματικές ευθύνες του αρχιραβίνου Κόρετς κα. Ο τρόπος επίσης, που το επίσημο Κράτος χειρίστηκε το Ολοκαύτωμα τόσο νομικά, όσο κυρίως ιστορικά, αποτελεί θέμα του βιβλίου.
