Στην οδό 26η Οκτωβρίου βρίσκεται το παλιό κεντρικό αντλιοστάσιο του Οργανισμού Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης.
Το έργο κατασκευάστηκε το 1890-1894 την λειτουργία του είχε αναλάβει τότε η Οθωμανική Εταιρεία Υδάτων που τελούσε υπό Βελγική ιδιοκτησία το 1888 και έδρευε στην Κωνσταντινούπολη. Η κατασκευή του δικτύου ύδρευσης αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα έργα εκσυγχρονισμού της πόλης που έγιναν στα τέλη του 19ου αιώνα (λιμάνι, σιδηροδρομικό δίκτυο, τραμ, ηλεκτροδότηση).
Η εν λόγω κατασκευή διευκόλυνε σημαντικά την καθημερινότητα των Θεσσαλονικέων γιατί με την χρήση των αντλιών το νερό έφτανε στην πόλη και διοχετεύοταν σε τρείς κεντρικές δεξαμενές: Βλατάδων, Κασσάνδρου, Ευαγγελίστριας.
Το αντλιοστάσιο δούλευε με δύο ατμοκίνητες αντλίες, όμως με την αύξηση της ανάγκης παροχής νερού τοποθετήθηκαν πετρελαιοκίνητες αντλίες μάρκας Körting το 1914 και το 1924. Τελικό στάδιο εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων αποτέλεσε τη τοποθέτηση ενός μεγάλου πετρελαιοκινητήρα της εταιρείας MAN ο οποίος ήταν συνδεδεμένος συγχρόνως και με τις δύο αντλίες.
Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η λειτουργία του αντλιοστάσιου συνέχισε με την χρήση ηλεκτροκίνητων αντλιών που δούλευαν μέσω της παροχής ρεύματος από τρεις ηλεκτρικές γεννήτριες δύο αγγλικής κατασκευής των εταιρειών Mirrlees και Brush και μία αμερικανικής Buckeye-Westinghouse. Ο εξοπλισμός αυτός χρησιμοποιήθηκε από το 1960 και διατηρείται έως σήμερα. Από το 1960 μέχρι το 1978 τα αντλητικά συστήματα τροφοδοτήθηκαν με ρεύμα και γεννήτριες από την ΔΕΗ.
Στο εγγύς παρελθόν από το έτος 2001 το αντλιοστάσιο λειτουργεί ώς μουσείο της ΕΥΑΘ και έχει τέσσερις ανακατασκευασμένους επισκέψιμους χώρους.
1) Το κεντρικό κτίριο του αντλιοστασίου, με τα αντλητικά συγκροτήματα και τα ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη σε λειτουργία (κεντρικό εκθετήριο). Εκεί βρίσκονται τα μηχανήματα κίνησης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι παλιοί ηλεκτρικοί πίνακες διανομής ρεύματος και τα μεγάλα αντλητικά συγκροτήματα που τροφοδοτούσαν με νερό ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης ως το 1978. Στο χώρο εκτίθεται και μοντέλο σε λειτουργία που δείχνει την παλιά ατμομηχανή με την αντλία από την αρχική ακόμη φάση του αντλιοστασίου.
2) Η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (παλιό λεβητοστάσιο), που περιλαμβάνει και τον εντυπωσιακό, αποκατεστημένο χώρο των παλιών ατμολεβήτων.
3) Το κτίριο διοίκησης, όπου λειτουργεί εξειδικευμένη βιβλιοθήκη για το νερό και τα υδραυλικά έργα και διατίθεται ένα μοναδικό αρχείο ιστορικών χαρτών, σχεδίων έργων ύδρευσης του 19ου και του 20ού αιώνα, καθώς και παλιές φωτογραφίες και σπάνια ντοκουμέντα από το πλούσιο αρχειακό υλικό της ΕΥΑΘ.
4) Το Πάρκο του Νερού, όπου εκτίθενται ιστορικά αντλητικά συγκροτήματα και αγωγοί νερού.
Επιμέλεια: Δημήτρης Χάϊδας
